Sondaxes X

Unha notábel discrepancia sobre o grao de soberanismo/rexionalismo que alenta a cidadanía galega deveu en guerra de papel. O contraste de resultados entre a sondaxe do CIS e os estudos encargados polo Secretarío Xeral da Vicepresidencia, Antón Losada volveron poñer en primeiro plano a finalidade das enquisas. Teño para min que hai dous tipos de sondaxes: as que se fan para influír na opinión pública; e as que se fan para coñecer as valoración dos cidadáns e influír ao mesmo tempo na opinión cidadá. A enquisa neutral, positivista e obxectiva hai tempo que non se practica nas sociedades do consumo e a infrainformación. As análises de opinión realizadas lembran ao estilo do trompetista Joe King Oliver que adoitaba a tocar cun pano sobre a man para evitar que lle copiasen os seus virtuosos exercicios jazzísticos. O pano cubre a análise real e nas enquisas só temos acceso a unha virtuosísima interpretación. Dick Morris, un dos máis sobranceiros asesores políticos estadounidenses, subliñou categoricamente a relevancia das sondaxes na escolla das súas estratexias, valorando o traballo do seu equipo de campañá escribiu: «Nós traballamos xuntos, cada quen se expresa e cando non estamos de acordo sometemos a decisión ao mestre absoluto de Occidente: as enquisas.» A autoridade do Meste Absoluto tamén é en Galiza o recurso supremo de lexitimación das estratexias e posicións políticas; de aí as paixóns interpretativas que xera. Eu non acredito nelas pero non por iso deixo de lelas e analizalas con firme devoción xa que forman parte do discurso político de quen as encarga e publicita. As dúas máximas sobre as que se fundamentan a investigación dos Expedientes X de Danna Scully e Fox Mulder valen tamén para achegarnos as nosas sondaxes de opinión. «Nós queremos crer», pero «a verdade está aí fóra».

Dez anos

Vieiros cumpre hoxe 10 anos. Naceu como o barrio galego na rede en 1996 e axiña mudaría a súa natureza para ser o primeiro xornal dixital en lingua galega. Centovinte anos antes, Lamas Carbajal daba ao prelo O tío Marcos da Portela, o xornal fundacional da prensa en galego. Co gallo do centenario do nacemento de Lamas Carbajal, López Cuevillas anota: «Tiña un xornal agudo e destemido como unha donicela, e dende el atacaba aos inimigos e defendía aos amigos, en prosas cheas de graza e intención.» A nosa donicela na rede ten xa dez anos. Destemida e aguda, armada de prosas cheas de coraxe e intención. Coidemos da donicela e mimemos a súa aufoutada liberdade.

23-F, o Partenón e dona Lola

Cesare tira de rapantes e imaxes televisivas para recuperar o seu 23-F, Jan dá conta daquel día que quedou marcado na súa memoria por un abraiante natalicio. Eu souben do golpe de Tejero á saída dunha clase de xeografía, dérannos as notas do primeiro parcial, unha das miñas cualificacións universitarias máis altas, tamén a que menos me prestou. Moita perplexidade e bastante balbordo nos corredores da facultade, procuramos a rúa. Chega alancando pola escaleiras un bo amigo. Excitado pregunta: Sabedes o que pasou? E antes de nós responder explica, abatido, que escoitou na radio que se acababa de descubrir unha fenda no Partenón que ameazaba seriamente o seu equilibrio e futuro. Conseguimos convencelo con poucas palabras de que hai outras urxencias. Aínda que son tempos de extremoso seitarismo, eu —daquela militante da LCR— axudo a baleirar e trasladar a sitio seguro os arquivos do PST, un dos mais dolorosos cismas do meu partido e da Cuarta Internacional. Á carreira marcho para miña casa e destrúo —seguindo os vellos manuais de seguranza– a miña axenda e varios cuadernos con notas de xuntanzas, tamén achanto nunha solitaria papeleira ducias de números do Combate e boletíns internos que hoxe serían tesouros de coleccionista. Despois chamo a casa para falar coa nai. Lola, filla de Domingos o Ardeiro, republicano que padeceu oito anos de prisión a causa do golpe militar que triunfou en 1936. Ela acougame: «Non vai ir para arriba». Recoméndame que vaia para casa e dáme consellos que filialmente desoio. Son xa as 19.30 h. e, atendendo ao único consello político que me deu meu pai en toda a súa longa vida —«Nunca sexas un esquirol»—, acudo epicamente a unha asemblea de distrito na que imos preparar a resistencia democrática. Somos menos de cen. Non concluímos nada e saio coa firme convicción de que se o golpe triunfa imos sufrir unha cazata brutal. Hai xente vixiando o Cuartel do Hórreo, agora corazón da democracia galega, daquela primeirísima amenaza das nosas liberdades. Disolvémonos. Pásanse consignas de fráxil protección, seguranza incerta e cándida autodefensa. A principal preocupación son as previsíbeis e incontrolábeis operacións de castigo dos grupos da ultadereita que en Compostela aínda conservan folgos e abondoso rancor. Recibo unha cita para ir a unha mesa de grupos nunha casa de seguridade. Hai que localizar a alguén da UPG-ANPG para que se sumen. Casualmente dou na praza de Puente Castro cun dos seus dirixentes locais. Temos estado xuntos ducias de veces en manifestacións e asembleas. Achégome, fai que non me coñece. Nega ser quen eu sei quen é. De todas maneiras pásolle a cita. Marcho botando pestes para o meu cuarto, acubíllome nunha pensión doméstica na daquela arrabaldizada Rúa do Home Santo. Alí vívese o golpe con alleada normalidade e dona Mercedes prepara a cea de case sempre: ovos fritidos, patacas e salchicas. Sucédense as noticias, pasan vagarosamente as horas de espera e a radio confírma o vaticinio de doña Lola, a filla do Ardeiro. Durmo sen maiores problemas tranquilizado máis polas palabras maternas que polas serodias declaracións de Juan Carlos, o monarca tardón. Deixei de crer nos reis hai tempo, pero sigo a ter unha fe indestrutíbel nos prognósticos políticos da miña nai e, ende ben, o Partenón aínda segue en pé.

Poetizarse

Roubolle a miña directora Poetízate xa que ela non o precisa. Esta antoloxía da poesía galega é o último esforzo de Cabrafanada por facernos mellores persoas. Reúne a 80 poetas por (case) rigorosa orde de aparición e achega un restra de poemas pensados para os que non estamos afeitos a ler poesía. A escolma axunta a poetas clásicos e modernísimos, aos épicos e aos experimentais, aos formais e aos desestruturantes, aos gamberros e aos orixinais, aos provocadores, aos subvertidores... Todos e todas convocadas con letras para se divertir, cantar, rapear, musicar, rebelarse e entreterse. Se son tan pouco líricos coma min cambiarán de parecer sobre a (nosa) poesía tras ler este libro. Palabra, dillo un hooligan prosaico.

Teimando

Co retorno de Lolo ao blogmillo activo ven o mandado de facer un catálogo mínimo das miñas teimas. Ao xeito de galano polo seu regreso, estas son:

1. Pedir os cafés fervendo e deixar esmorecer a súa quentura até tomalos fríos (para poder liquidalos dun único grolo).


2. Non usar nunca o envés das páxinas dos cadernos nos que escribo.


3. Aborrecer aquel libro ao que, por descoido, lle fago unha enruga na capa, e procurar un novo exemplar para compensar a baixa.
4. Trabar nas unllas con paixón caníbal.


5. Pampar, ollando pola ventá, despois de poñer os carpíns.

O político

Na sobremesa, perdo tempo zapeando até dar con O político, unha cinta de Robert Rossen que foi gañadora de tres oscar en 1949. Co título orixinal de All the King´s mens, foi a terceira peza cinematrográfica de Rossen, tras Johny O'Clock e Body and Soul. O político está baseada nunha novela, coa que Robert Penn Warren ganou o Pulizter, onde se narra o fulgurante ascenso de Willie Starks, un afoutado político local que contudentemente se abre paso na carreira electoral até chegar a ser gobernador. Para manterse no cumio do poder, Starks bota man da chantaxe, a extorsión e mesmo do asasinato. Un alegato ferozmente crítico contra o todo vale con tal de gañar que tan ben caracteriza a berlusconización da política dos nosos tempos. O filme ten momentos memorábeis como ese no que Starks afirma que «a merda sempre teima por quedarse pegada», unha cínica sentenza que nos advirte, non obstante, sobre unha das máis comúns tentacións do exercicio do poder: o seu irmanamento coa corrupción. O seu pasado esquerdista e as acedas denuncias desta película fixeron de Robert Rossen unha doada presa na caza de bruxas impulsada polo senador MacCarthy que nestes días volve ás pantallas con Boas noites e boa sorte de George Clooney. Axiña poderemos ver tamén o remake de All the King´s mens que dirixe Steven Zaillian e protagonizan Sean Penn, Jude Law e Kate Winslet, e comparar co orixinal de Rossen.