Señardades xornalísticas

En Volevo la luna, Pietro Ingrao, o veterano dirixente comunista italiano, rememora o seu primeirizo contacto cos xornais que inzaban a Italia dos anos vinte. Lembra, con saudades, a «terceira páxina» que as principais cabeceiras dedicaban aos debates culturais; planas entintadas de vontade vangardista, innovación rupturista, pluralismo e mesmo de liberdade de opinión a pesar dos rigores inquisitoriais do fascismo dominante. «Unhas páxinas de xornal que facían ás veces de mestres». Tentado transitoriamente pola linguaxe cinematográfica, Ingrao vencellaríase definitivamente ao xornalismo exercendo como redactor clandestino, xunto con Gillo Pontecorvo, de L’Unità da que despois sería director entre 1947 e 1956. Daquel tempo escribe:

Eu, un ex-combatente que non dispara un só tiro, convertinme en redactor xefe tras exercer como xornalista sen título nas breves e queridas páxinas de L’Unità clandestina. Tiña serías dúbidas no tocante ás miñas capacidades xornalísticas; a miña forma de ser era «lenta», o que non casaba coa rapidez de decisión e realización necesaria nun diario [...] Con todo, atraíame aquel xornal «vermello» que combinaba de forma tan curiosa os sucesos diarios e a exhortación á loita política, a crónica fría e a ardente invitación a actuar. Gustábame traballar naquela mestura explosiva de información e comentario, e chegar cada amencer aos fogares e á xente [...]

Antes de facerse cargo da dirección de L’Unità, Ingrao escribiu crónicas e «historias negras», foi enviado especial en lugares onde estouraban dramas sociais e ocupouse da información parlamentaria nos tempos da redacción da constitución republicana. Unhas sesións constituíntes das que escribe: «Todo me parecía novos e á vez anticuado (ás veces mesmo cheirábame á naftalina): as palabras sobre as que discutían para fixar as leis da República eran novas, pero a solemnidade oratoria dos discursos estaba murcha [...] Todo tiña un aire a medio camiño entre o incerto e nebuloso futuro e a oratoria pomposa de inspiración decimonónica.»

Naqueles días de palabras novas e inercias trastempadas Ingrao fíxose co oficio escribindo «xornadas políticas» e «sucesos do país» e a súa foi unha achega determinante para facer de L’Unità «un dos mellores xornais comunistas europeos de todos os tempos», onde «naceu un xornalismo culto, informado, comprometido e combativo». As cualificacións son de Francisco Fernández Buey, a quen debemos un feliz Eloxio de Pietro Ingrao –«un comunista incómodo, independente, con pensamento propio, brillante na análise escrita e brillantísimo na comunicación oral das ideas»–, que é unha máis que recomendábel e emotiva introdución á lectura de Pedía la luna [Ediciones Península, Barcelona, 2008].

Xornais como mestres e colectores de explosivas mesturas de información e comentario, son hoxe señardades necesarias para poder renovar o vello oficio de ocuparse da verdade.