Na senda dos elefantes

David Alandete asina unha información en El País sobre a política fiscal do senador e candidato demócrata sob o título «Obama propón un alivio fiscal para a clase media». Alivio fiscal é unha marca-idea rexistrada polos republicanos, un dos «enmarcados» máis exitosos do cerebro de Bush, Karl Rove.

En Non penses nun elefante, Lakoff debulla interpretativamente ese enmarcado: «Cando á palabra fiscal se engade alivio, o resultado é unha metáfora: os impostos son unha desgraza, a persoa que os suprime é un heroe, e quenqueira que intente fréalo é un mal tipo.» Lakoff comprobou abraiado que a iniciativa de Bush-Rove resultou tan esmagadora que, finalmente, até os demócratas remataron por aceptar como propio o marco conservador. Hai así un enmarque interpretativo, hexemónico, que se multiplica e contamina todos os demais discursos sexan dos opositores ou dos mediadores sociais.

A noticia que nos achega David Alandete non fai logo referencia ningunha, en palabras de Obama, ao alivio fiscal, pero o enunciado do problema que se adianta no titular resposta paulovianamente ao marco conservador republicano. Sabedor deses perigos, Lakoff non deixa de insistir en que «os xornalistas teñen a obrigación especial de estudar o enmarcado e de aprender a ver a través de marcos motivados politicamente, mesmo cando eses marcos chegaron a ser aceptados como algo cotiá e como un lugar común.»

Hai lugar para o abraio? Son moitos cren que a obrigación especial dos xornalistas non é, en ningún caso, estudar os enmarcados senón simplemente reproducilos notarialmente. Por iso a recomendación de Lakoff repousa pracidamente no fondo das papeleiras da maioría das redaccións xornalísticas. Hai tempo que en moitos xornais se deixou de pensar no elefante para pasar a pensar como un elefante. A senda dos elefantes é ancha e non é doado frear a marcha dos paquidermos.