Slums

Robert D. Kaplan en O retorno da antiguidade. A política dos guerreiros, dando conta da capacidade militar dos Estados Unidos, reparaba en que as tácticas de combate estadounidenses están deseñadas para escenarios non-urbanos e advirtía do desfase que existía entra esa aplicación táctica e o feito de que, antes do 2010, máis da metade da poboación mundial vivirá en núcleos urbanos e vilegos. A loita pola hexemonía militar, na súa idea, non se dirimirá con combates librados en selvas, zonas pantanosas, montañas enramadas ou desertos, senón que será resolta nas rúas, canellóns, prazas, arrabaldes e barrios das megacidades. Desde aquela no Pentágono fixeron todo o posíbel por adaptarse a esa nova realidade demográfica e militar.
Os militares van uns cantos pasos por diante dos estrategas da cooperación para o desenvolvemento que seguen entalados nun modelo de intervención que focaliza a súa atención no mundo rural e desatende, aínda en grande medida, a pobreza urbana.
Hai un par de meses, Mike Davis tiraba do prelo Planet of slums, unha reflexión radical sobre as cidades da miseria no tempo da globalización. Nunha entrevista concedida a Tom Engelhardt, Davis enfatiza: «sen pretender minimizar as contradicións sociais explosivas que aínda subxacen nas zonas rurais, está claro que a futura guerrilla, a insurrección contra o sistema mundial, desprazouse á cidade. Ninguén entendeu isto con maior claridade que o Pentágono (...). Os seus estrategas están a anos luz na comprensión do fenómeno do mundo dos arrabaldes pobres con respecto aos xeopolitólogos e responsábeis internacionais cunha visión tradicional...».
Planet of slums finaliza cunha frase lapidaria: «Se o imperio pode utilizar tecnoloxías orwellianas de represión, os marxinados teñen aos deuses do caos da súa parte». Explícase Davis: «O caos non sempre entraña unha forza maligna. O peor escenario imaxinábel sempre é aquel en que a xente é silenciada. O seu desterro faise permanente. Estase producindo unha selección implícita da humanidade. Desígnase ás persoas que deben morrer e esquécese o asunto do mesmo xeito que esquecemos o holocausto da SIDA ou que acabamos sendo inmunes ás chamadas de socorro da fame negra. Hai que acordar ao resto do mundo, e os pobres das cidades miseria e arrabaldos degradados están experimentando cun amplo abano de ideoloxías, plataformas e modos de utilización da desorde: desde ataques case apocalípticos contra a propia modernidade até atentados de vanguarda para inventar novas modernidades, novas clases de movementos sociais. Pero un dos problemas fundamentais radica en que, cando se ten a tanta xente loitando por postos de traballo e espazo, a forma obvia de regulalos é mediante o xurdimento de padriños, xefes tribais, líderes étnicos, que operan sobre principios de exclusión étnica, relixiosa ou racial. Iso tende a crear guerras autoperpetuantes, case eternas, entre os propios pobres.» Neste inferno orwelliano, apocalíptico ou caótico ímonos xogar, máis pronto que tarde, as políticas de igualdade e as nosas liberdades cidadáns.