Antes e agora

Así eran as cousas en Bolivia antes. As opinións que seguen foron recollidas nun libriño de poucas pero esclarecedoras páxinas. O dereito á palabra. Os pobres fronte á política e a cidadanía. Natasha Loayza e Hugo José Suárez percorreron aldeas, arrabaldes e mercados para atender voces poucas veces escoitadas. Estas son algunhas.
«A política é para beneficio de eles, dos máis grandes. A política é así, é para aproveitarse do pobre.» Ela é vendedora no mercado de Montero.
Moitos comparten o seu desengaño no mercado de La Ramada: «Todo político, todos son iguais. Non se pode crer xa, son pura promesa e non cumpren o que prometen, esquécense de todo cando xa están na cadeira...».
Máis lonxe, en Urubichá, unha muller mastica a súa desesperanza: «A política non nos serve de nada. Os políticos berran nas súas campañas, berran e chámannos, dánnos só gorras, dánnos de beber, fannos empenecar e máis nada.»
Afastado moitos quilómetros, pero moi apegado nas crenzas, un comerciante comunica a súa descrida sentenza: «Os partidos políticos veñen aquí só para ofrecer as cousas, pero non se cumpren. Poñen outras leis, para nós non hai nada, non hai xustiza.»
Esta muller sabe do calado da Débeda Externa: «Iso está difícil, e sabes por qué? Porque desde hai moito tempo os gobernos veñen roubando, estamos vendidos aos estadounidenses agora, debemos bastante prata. Os gobernos anteriores fixeron empréstimos a nome de todos os bolivianos, e se agora eu entro no goberno, é un dicir, teño que cargar coas contas. Outros que entren, igual teñen que cargar coas contas! Por iso estou vendo que nunca se vai compoñer a vida aquí en Bolivia.»
Moitos non entende o mundo distorsionado polos caprichos do todopoderoso mercado: «Falando de política, por exemplo o gas. O gas é noso, pero custa cara aquí; se o gas é unha cousa que produce en Bolivia, como vai custar caro?»
Outros resumen ben a paradoxal situación do país que perdeu o mar e que parece condenado a perder o futuro. «Non hai dedicación para ver un futuro no país, non hai organización para alcanzar o futuro. Eu vexo un país rico, temos recursos naturais, temos xacementos, pero se mal non me equivoco, a última acción do goberno foi vender as riquezas de Bolivia».
Así eran as cousas en Bolivia en 2002. Agora son distintas.