De redes e nacións

A oito mans, David de Ugarte, Pere Quintana, Enrique Gómez e Arnau Fuentes, traballan na redacción de De las naciones a las redes, un ensaio sobre o declive das nacións como formato de construción identitaria e a emerxencia de novas identidades nacidas da redes virtuais. Tendencia que se expresa con crecente forza sendo cada vez máis as persoas que desenvolven a súa vida económica e social sobre a base de novas comunidades on line.

A tese nuclear da obra é que a globalización e o desenvolvemento das TIC favorecen a o tránsito «dunha sociedade de economía e comunicación descentralizada –o mundo das nacións– a un mundo de redes distribuídas», fenómeno que ten como consecuencia que cada vez sexa menos doado para as persoas identificarse en termos de nación. Auguran os autores que «por iso aparecen novas identidades e novos valores que a longo prazo acabarán superando e subsumindo á visión nacional e estatalista do mundo».

A lectura que nos propoñen desta megatendencia é tan brillante e suxestiva que ben pode agochar outra tendencia non menos relevante: as nacións que non se arquitrabaron na existencia dun Estado, as nacións dos pobos sen historia (que diría Hegel) atoparon na rede un recurso para a expresión, normalización e constución do seu autogoberno (virtual) e identidade.

O imaxinario actual de moitas nacións, no dealbar do século XXI, estase a construír na Rede e tamén en rede. O espazo político-cartográfico de Galiza é un, pero existe unha Galiza extensa da que xa nos falou Castelao que sobarda as fronteiras autonómicas do noso autogoberno actual e que amplía horizontes nos territorios da Gallaecia e dos galegos na diaspora e a emigración. Así calla vagorosamente unha Galiza Global que ten por referencia un espazo social, económico, cidadán, territorial e cultural que sobarda os lindes do mapa de Fontán.

Esa Galiza, tan planetaria como difusa, anoda ligazóns a través da Rede e faino, en moitos casos, con claves identitarias e de normalización lingüística e cultural máis sólidas, sustentábeis e solventes que a Galiza off line. Tan reais como os neonomades dos que nos falan Ugarte et alii son os neocidadáns dixitais que se identifican e se autodeterminan como nación na Rede. Os librepensantes de Luzes de Galicia deixaron escrito que Galiza ben pode desaparecer. Na Galaxia Gutenberg e na Galaxia McLuhan esa ameza era / é moito máis preocupante que no mundo global da Rede. Ou cando menos así aparenta.