Pasado e presente

Marc Augé trama en As formas do esquecemento un convincente eloxio da desmemoria. A miña formación coma historiador faime recear de calquera caste de esquecemento social, pero Augé ten engaiolantes argumentos que, ao cabo, me fan sucumbir ante as súas razóns. Xa nas primeiras liñas do limiar adianta a súa tese: «O esquecemento é necesario para a sociedade e o individuo. Hai que saber esquecer para saborear o gusto do presente, do instante e a espera, pois a propia memoria necesita tamén do esquecemento: hai que esquecer o pasado próximo para recuperar o pasado remoto.»

Fútbol e memoria

Matino na proposta de Marc Augé ao fío do acontecido nas bancadas no partido da selección galega. Numerosos seareiros optaron por instalarse no pasado próximo (a Era Fraga), renunciaron a saborar o gusto do presente (o logro da selección e o seu fútbol) e, ao tempo, esquecéronse felizmente da memoria remota (os éxitos deportivos da selección galega de 1922-23). Elixiron libremente focalizar o seu entusiasmo na lembranza da natureza supracaprina de Manuel Fraga. Como exercicio de desafogo serodio é manifestamente insatisfactorio, coma síntoma dun estendido estado de ánimo parapolítico adianta molestas consecuencias.

O antifraguismo retrospectivo


De seguir xeneralizándose este estado de ánimo, en poucos meses afirmarase solidamente a crenza de que «contra Fraga viviamos mellor». Para miña idea, instalarse en termos simbólicos e políticos no «antifraguismo» –como xa aconteceu noutro tempo co «antifranquismo posfranquista»– é unha estratexia tan insensata como suicida. Na súa cerna, o pasado próximo embafa por igual a memoria remota e o momento presente. Por resolver a cuestión con trazos grosos: o entusiasmo antifraguista primario agocha unha realidade incuestionabel agora en transo de ser esquecida, a dereita xa era hexemónica en Galiza antes da arribada de Manuel Fraga por moito que a el se deba a institucionalización do seu réxime de ultradominación política. Antes de Fraga, a sociedade civil xa era un ermo no que o conservadorismo mandaba e gobernaba. Na sociedade política, con algo menos de desafogo, ocorria outro tanto. Pasar por alto esta agre realidade só servirá para aleitar futuras derrotas a mans dunha remozada dereita galaica.

O futuro conservador xa está aquí

A compracencia antrifraguista entálanos nun mundo que xa non é. Alberto Núñez Feijoo ten máis claro que os seus rivais políticos que a mellor vía para recuperar o poder perdido é ensaiar unha proposta conservadora sen atumes e que o seu liderado non pode ser o dun «continuísta sen complexos». Sabe que o seu proxecto terá maiores posibilidades de éxito na medida en que sexa inequivocamente o dunha dereita posfraguista e, mesmo, postaznariana. Quen crea que revivindo o pasado fraguista freará a emerxencia desta nova alternativa de poder conservador marra desgrazamente de estratexia. A memorialística antifraguista non eivará a formación da nova dereita galega nin removerá os alicerces sociais sobre os que estea o seu poder. Para fender as súas posibilidades de éxito, posibelmente un dos mellores remedios sexa esquecerse de Fraga e comezar a ocuparse de ANF, non só para evitar que siga engrandando o seu liderado, senón básica e fundamentalmente facendo unha política para baleirar realmente os seus caladoiros electorais que seguen practicamente intocábeis.

O muíño e o vento

O PPdeG campa felizmente nunha maioría de concellos e deputacións, axístelle unha lei electoral que prima a representación da Galiza oriental, conta coa complicidade de abundantes medios e centros de poder financeiro e empresarial e, ademais, ordena a maior parte da vida asociativa e civil do país. Electoralmente foi vencida por unha estreita marxe, socialmente é máis que discutíbel que teña sufrido derrota ningunha. A dereita galega aínda tendo perdido a Xunta de Galicia conserva unha amplísima reserva do poder. A apocalipse anunciada tras a derrota de Manuel Fraga non se produciu. O cisma disolvente tampouco. Nunha das súa cartas a Theo, Vicent Van Gogh observaba: «O muíño xa non está, pero o vento segue aínda.» En 2006, o vento conservador bruará con moita máis forza; con tanta, que só unha abobada e solemne esquerda seguirá lembrándose do muíño, de Fraga e do fillo do muiñeiro, sen decartarse do diluvio que se nos vén enriba.