Paixóns estatutarias

A Eric Hobsbawm gústallle lembrar que a gran paixón do século XIX e das décadas iniciais do XX foi a política. No Estado indefiníbel onde vivimos, as paixóns políticas arrastran un pouso de tempos pasados de modo que memoria e revisionismo histórico se amalgaman intimamente nas posicións ideolóxicas. Complicando as cousas, as ondas do odio salientan como un dos laboratorios máis avanzados no procesado de paixón, revisionismo histórico e proxecto político. A FAES non se queda atrás na elaboración de novos compostos de manipulación, persuasión e ortopedia emocional. O debate do Nou Estatut disparou a produción de paixóns anulando ou narcotizando unha boa parte da cidadanía esixente, vixiante e intelixente.


As cores das paixóns políticas

O filósofo italiano Remo Bodei dedicou algunha das súas máis felices monografías ao estudo das paixón, das súas xeometrías e mesmo do seu cromatismo. Bodei entende que as paixóns «preparan, conservan, memorizan, reelaboran e presentan "os significados reactivos" máis directamente atribuídos a persoas, cousas e acontecementos polos suxeitos que os experimentan». Entendo que o pantone das paixóns escollido por Bodei axuda a iluminar o debate político actual. Remo Bodei diferencia tres tipos de paixóns: as paixóns vermellas, que supoñen expectativas de cambios profundos, amor á posteridade, esperanza e sentido de solidariedade; as paixóns negras, reaccionarias e conservadoras, vinculadas co sentido de autoridade e coa apoloxía –ou amenaza– da guerra como estado permanente da natureza; e as paixóns grises, inspiradas nos ideais da democracia liberal, asociadas coa profesionalidade tecnocrática, a ganancia e a mercantilización do mundo, incluída, claro está, a mesmísima política.


Derrota da paixón vermella

No proceso de propedéutico, memorialistico e reelaborador da opinión pública española respecto do Nou Estatut, a enxeñaría paixonal do black block conservador logrou callar o debate de angustias cismáticas, catastrofismo civil e inseguranzas apocalípticas. Retornaron do pasado todos os medos e pavores xerados polo espectro da «España rota» e mesmo un acalado ruído de sables nos cuarteis. Acebes, sempre tan preciso, bautizou o Nou Estatut como «o Estatuto da ruptura e a insolidariedade». O escenario da desputa foi ocupado pola paixón negra. O banco de cerebros do PSOE non foi quen de centrar a axenda do debate no seu proxecto de «España plural» e de pouco valeron as proveitosas lecturas de ZP sobre a «outra idea de España» e o seu discurso republicano civilista. Ao final, chapodouse o Nou Estatut atendendo de esguello ao patrón paixonal mobilizado polo Partido Popular e, outro tanto, reparando no barómetro electoral sondeado silandeiramente polo CIS. O resultado é decepcionante polo que ten de rebaixamento da España plural prometida e, realmente, e porque inviabiliza calquera avance substancial na construción da España plurinacional a partir dunha lectura avanzada da actual orde constitucional. Con todo, os beneficios da redución de expectativas non son marxinais para o PSOE: atemperou as tensións internas co bonovazquismo, ampliou a marxe da súa política de alianzas cara a CiU, minimalizou a dependencia dos excesos independentistas de ERC e obriga ao PP a revisar a súa estratexia de acoso e derrubo. O PSOE acomoudouse na paixón grisallenta e sacrificou calquera tentación paixonal vermella. É mellor o Nou Estatut que o Antic Estatut e por iso semella que hai que darse por contentos. Das expectativas de cambios profundos, a esperanza dunha solución de futuro e o sentido dunha solidariedade realmente esixente no combate contra as desigualdades pouco queda. Como veñen rulando as cousas, no debate do Novo Estatuto de Galiza poderemos falar do que queiramos e nos termos que queiramos, pero escoller o que se di escoller, sospeito que nos van deixar elixir entre paixóns negras ou grises. De nós depende que se amplien as cores da paleta que tintará o futuro do noso autogoberno. De momento, todo aínda está en branco, tan branco como a skyline que pecha, tras a nevoada, a paisaxe de Galiza desta fin de semana.