A voz de Xocas

En 2004 Afonso Vázquez-Monxardín recompilou para o Arquivo Sonoro de Galicia os testemuños orais de Xaquín Lorenzo. Agora aboian no meu babel bibliotecario cos seus refachos de memoria e autenticidade, pescudas intelixentes nas raíces do país. «Somos un pouco afeccionados a falar de Galicia, da casa galega, da etnografía galega, do folclore galego, da historia galega; todo isto está moi ben. Pero detrás diso hai algo, que é o pobo galego. É a xente que fixo todo iso, e iso témolo un pouco esquecido e só cando un se mete a fondo ao estudo destas cousas chega a identificarse con ese pobo, co pobo de Galicia. E entón é cando un lle ve as súas grandes virtudes e os seus defectos, porque tamén os ten. E cando nós nos damos conta de que somos nós. Que temos unha personalidade, mellor ou peor, pero nosa.»

Tamén, nalgún dos seus parladoiros reflítese unha ollada atenta e actualísima do mundo en proceso de globalización. «Cando penso que hai tanta xente morrendo de fame, cando hai nacións enteiras que están na maior miseria e que se están gastando miles de millóns en armamento; cando o armamento dun só día, os gastos dun só día dunha destas nacións calquera bastaba para paliar a fame de moitos centenares de homes, síntome horrorizado precisamente porque estamos nunha época en que o mal está dominando o mundo.»

E gosto especialmente deste retrinco, un chamado a fundirse na paisaxe, sorte de camuflaxe antropolóxica e ambiental. «Eu séntome dediante dunha paisaxe. Admiro o regato que pasa aos meus pés, as árbores, o cantar dos paxariños, os montes que quedan derredor. Pero ao pouco tempo prescindo da paisaxe como tal e síntome eu parte da paisaxe. O mesmo que está alí o regato e está o paxaro e está a árbore e está o monte estou eu. Eu son parte da paisaxe. E logo vén un terceiro estadio, que dura moi pouco pero que me produce unha impresión tremenda, que é o desexo de fundirme na paisaxe, de desaparecer eu e de ser eu paisaxe. Así sinto eu a necesidade de me fundir na terra, en Galicia. Porque para nós a terra é Galicia.»

Rescatadas as voces de Xocas dos caos bibliográfico, procurolle un lugar onde non se volvan extraviar. Para regresar a elas cando pete e preste.