CSI-Galiza: autopsia electoral

O CIS achega cun certo atraso as conclusión dunha sondaxe feita na resaca da derrota do Partido Popular en Galiza. Unha presada de datos que desmiuzan unha sorte de autopsia electoral no tempo final do fraguismo e botan luz sobre o posicionamento e posibilidades de futuro de cada unha das forzas políticas en Galiza.

A enquisa, antes que nada, verifica a mesma tendencia ao cambio político que triunfou nas urnas o 19-X, ofrece unha lectura moi crítica da xestión terminal de Manuel Fraga e ratifica que a maioría das persoas consultadas cren nas bondades dun cambio de goberno que se entendía como «bastante necesario» ou «moi necesario».

Case un 59% dos enquisados valoraban a xestión do PP na Xunta como «regular, mala ou moi mala», pero o 75% desas mesmas persoas cualificaban a acción de goberno de Rodríguez Zapatero como «regular, mala ou moi mala», unha avaliación fortemente negativa. A contundencia deste dato bota por terra a tese, aplaudida e compartida pola maioría dos analistas, de que o avance electoral socialista en Galiza era unha consecuencia do «efecto ZP».

Se lle facemos caso aos resultados do CIS, a meirande parte dos electores atribúen escasa relevancia á calidade dos líderes ou á idoneidade dos candidatos, tan só o 8% dos encuestados decide o seu voto atendendo a este factor, e a capacidade de xestión do partido tampouco é moi significativa á hora de definir as preferencias xa que apenas un 8% a toma en consideración na súa elección.

As tres variábeis que máis pesan na elección da candidatura son a súa capacidade para defender e representar os intereses de Galiza (para un 39% dos encuestados), a coincidencia de ideolóxica (para un 21%), e a lealdade ás opcións de voto practicadas con anterioridade (para un 15%). Capacidade de protexer intereses e de conseguir beneficios, proximidade ás ideas e valores, e lealdade ás escollas previas sinalan os termos de referencia do comportamento electoral da maioría dos galegos e galegas. Eses factores explican o avance socialista máis cabalmente que o «efecto ZP».

Na consideración do factor de proximidade (ideolóxica ou de intereses), o PSdeG é o partido máis favorecido: un 27,2% dos entrevistados valórao como unha organización cercana ou moi cercana, mentres que o Partido Popular ten esa mesma consideración unicamente para o 24,9, e o BNG –«a forza da xente»– éo tan só para o 21,6% dos consultados.

A coincidencia ideolóxica beneficia igualmente ao Partido Socialista. O 29,8% dos entrevistados identifícanse cunha política de centro, o 26,3 coa esquerda, un 7,5 coas posicións máis radicais da esquerda, un 14 coa dereita, e un 3,8% coa dereita máis conservadora. Aos ollos dos electores o BNG preséntase coma unha organización xenuinamente de esquerdas, mentres que o PSdeG ten clarisimamente un perfil de «centro-esquerda».

A brecha que arreda a posición atribuída a cada partido e a posición ideolóxica que se outorga cada elector a si mesmo é moito maior no caso do BNG que do PSdeG (e mesmo que na do Partido Popular). O deslocamente que ten que facer a franxa de votantes desencantados, maioritariamente situados no centro e a dereita, é inmenso para achegarse ao BNG. Por outra banda, a marca de identidade –«nacionalismo galego»– que máis subliña o BNG é unicamente compartida por unha de cada catro persoas consultadas.

A tradición, baixo a súa forma de lealdade ás opcións electorias previas, favorece ao Partido Popular e ao PSdeG e moito menos ao BNG a organización que ofrece unha evolución histórica máis cismática e fracturada.

Unha ollada as dúbidas de elección que aleitan aos indecisos achega razóns substanciais que explican a recuperación electoral do PSdeG e as dificultades do BNG. Máis dun terzo dos dubitativos non tiñan claro se decantarse polo BNG ou polo PSdeG, e un 13% máis non se decidía por apoiar ao PP ao PSOE. Marxinais, tan só o 2,5% dos consultados, eran os que se debatían entre entregar o seu apoio ao BNG ou ao PP. A fronteira que o BNG ten co PSdeG no segmento dos indecisos é significativamente ampla e, polo tanto, moi inestábel baixo os efectos do voto útil. Unha utilidade do voto que, finalmente, se inclina a prol do PSdeG como consecuencia da súa maior proximidade aos cidadáns.

En fin, que o CIS deixa un nobelo embarullado de causas nas que deberían remoer os ideólogos da estratexia de diferenciación de marca que agora mandan no BNG, os mesmos que aleitan a ideoloxización extrema e inoperante da organización, os que recean da busca de novos mediadores sociais ao tempo que se entregan á fascinación do poder mediático (que agora garante a presenza na Xunta) e que asisten hipnotizados ao xurdimento dunha podente «nova clase política nacionalista». O CIS ofrece razóns para reflexionar e os outros motivos para preocuparse.