De viños con don Álvaro

Na mesma expendiduría onde Cesare apaña información para a súa finisemanal folla de ruta suíza, eu apreixo El pasajero en Galicia de Álvaro Cunqueiro. Regálome o gozoso reencontro cunhas páxinas que amasei felizmente no tempo en que me dediquei a balizar editorialmente a Galicia Enteira que escolmou o pacientoso Xosé Luís Laredo Verdejo. Cando se necesitaba unha tallada de poderosa imaxinación se procuraba na inesgotábel artesa de don Álvaro, ningunhas coma as súas pezas para mapear a invisíbel materia dunha paisaxe, recoller a instantánea caligráfica dunha ruta ou padalear os marcos gastronómicos dunha boa mesa.

Ao sol da pedra de Compostela, enceto a larpeira lectura da fabulosa inventariación das baiucas galegas que o bon-vivant mindoniense escribiu, cangado de señerdades, para a revista Finisterre en 1946. Alí se confesa: «Día a día, contaremos a historia dunha taberna, que será quizais, ao mesmo tempo, un mapa culinario do país e un catálogo dos seus bebedores. Eu non sei beber só; teño que amigar con alguén para poder darlle despois a unha xerra o seu, man a man, cos parrafeos e pausas que cómpre. Por iso fixen moitos amigos por esas tabernas de Deus...»

Na baiuca de Rulo en Riotorto, o cativo Álvaro aprendeu a botar contas, na de Póngalas a beber bebendo; na compostelá do Padre Benito fermentaron os mellores anos da súa fantasía, no Casal de Acuña descubriu que era como beber na ponte dun navío; no Pozo do Goiro, lugar acasarado entre souto e carballeira, foille ensinado que o augardente do país era unha auga tenra, boa para destetar; e na Estaca de Bares, onde se ordenan os rumbos mariños na fronte cantábrica de Galiza, atopou a Manuel Lorito, taberneiro enchoupado en augardente, descendente de negreiros, que tiña unha fantasía tan desatada coma a do propio don Álvaro, segundo nos relata un abraiado Cunqueiro.

A gorentosa e enciclopédica recuperación tabernaría interrómpese coa chegada do verán de 1946. Coma no caso dos ignotos continentes a cartografía das tascas galegas fica inconclusa e o catálogo dos seus bebedores pérdese nunha clandestina e invisíbel desmemoria. Ao cabo da súa breve lectura, o lector chama por máis deses lugares fantásticos, desexa máis amadores de bocois e cuncas, quere catar máis vidas trenzadas co marabilloso, inzarse con máis taniscos da delicatesse erudita do experenciado don Álvaro. É unha mágoa absoluta da que só tes repós reiniciando a marcha; quedan por diante moitas páxinas de xeografías imaxinadas e reais, endemal moitas hoxe perdidas e extraviadas, pero sempre recuperábeis na prosa engaiolante do Cunqueiro cronista e nas historias esmorgantes de don Álvaro.